Ογκεκτομή - Ανοικτή βιοψία όλης τhw βλάβης - Ευρεία εκτομή – Τεταρτεκτομή.
Είναι επεμβάσεις που γίνονται είτε για να τεθεί μία διάγνωση, αφού συχνά δεν αρκούν η κλινική εξέταση και οι απεικονιστικές εξετάσεις, είτε για να αφαιρεθεί μία βλάβη που γνωρίζουμε τη φύση της, αφού έχει γίνει κυτταρολογική ή ιστολογική εξέταση σε δείγμα που πάρθηκε από τη βλάβη με παρακέντηση.
Με άλλα λόγια οι παραπάνω όροι περιγράφουν την αφαίρεση μίας βλάβης από το μαστό. Οι διαφορετικοί όροι προσδιορίζουν την ευρύτητα με την οποία αυτή αφαιρέθηκε, τα όρια εκτομής της, δηλ. την απόσταση μεταξύ της εξωτερικής περιφέρειας της βλάβης και της τομής που έγινε για την εξαίρεση της ( σ’ όλη την έκταση της, γύρω- γύρω). Αν η βλάβη είναι καλοήθης, π.χ. ένα ινοαδένωμα, ή πρόκειται για βιοψία, τότε αρκεί η αφαίρεση της στα όρια της εξωτερικής περιφέρειας της. Αν όμως η επέμβαση γίνεται για κακοήθεια, πρέπει να αφαιρεθεί η βλάβη μαζί με ένα περίβλημα υγιούς ιστού γύρω απ’ αυτήν, πρακτική που ονομάζεται εξαίρεση «με επαρκή όρια εκτομής».
Το πόσο πάχος πρέπει να έχει ο υγιής ιστός γύρω από τη βλάβη είναι αντικείμενο συζήτησης, ενώ η καταλληλότητα της εκτομής, η «επάρκεια των ορίων», εξαρτάται σ’ ένα βαθμό και από το είδος της κακοήθειας.
Ευρεία εκτομή προσδιορίζει μία απόσταση της περιφέρειας της εκτομής από την περιφέρεια της βλάβης από 1 – 2 εκ. Η τεταρτεκτομή προσδιορίζει αφαίρεση του τεταρτημορίου του μαστού στο οποίο εντοπίζεται η βλάβη ( π.χ. το άνω και έξω τεταρτημόριο). Συχνά για τις ευρείες εκτομές και την τεταρτεκτομή χρησιμοποιείται ο όρος: μερική μαστεκτομή.
Με αυτές τις επεμβάσεις συνήθως δεν παραμορφώνεται το στήθος.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων η ένδειξη τους αφορά την αφαίρεση κάποιου όγκου ( καλοήθους ή κακοήθους). Πραγματοποιούνται ,όμως, και για περιπτώσεις μικροαποτιτανώσεων ή διαταραχών αρχιτεκτονικής. Σπανιότερα η επέμβαση μπορεί να γίνει και για αφαίρεση μίας κύστης.
Συνήθως η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία. Ολοένα, όμως, και πιο συχνά για μικρούς όγκους, που χρειάζονται ογκεκτομή, χρησιμοποιείται η τοπική αναισθησία με ή χωρίς ελαφρά καταστολή.
Όταν η βλάβη δεν ψηλαφιέται ( π.χ. μικροαποτιτανώσεις) είναι καλύτερα η αφαίρεση της να γίνεται με γενική αναισθησία. Συχνά για καλύτερο εντοπισμό της τοποθετείται υπό απεικονιστικό έλεγχο ( δηλ. με τη βοήθεια μαστογράφου ή υπερηχογράφου) συρμάτινος οδηγός ή γίνεται μία ένεση χρωστικής στην περιοχή της βλάβης. Και σ΄ αυτές τις περιπτώσεις αν η πρόσβαση στη βλάβη είναι σχετικά εύκολη, μπορεί η αναισθησία να είναι τοπική. Διαφορετικά είναι προτιμητέα η γενική νάρκωση.
Η τομή στο δέρμα επιδιώκεται να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίσει την πιο εύκολη πρόσβαση στη βλάβη, ν’ αφήσει όσο το δυνατό λεπτότερη ουλή, να μην «τραβήξει» τη θηλή και να μην παραμορφώσει το στήθος ( αφήνοντας π.χ. μία λακκούβα στην περιοχή της επέμβασης).
Μετά την αφαίρεση της βλάβης, και ενώ ο ασθενής παραμένει στη χειρουργική κλίνη, αυτή μπορεί να σταλεί αμέσως στο παθολογοανατομείο και να γίνει ταχεία βιοψία. Ανάλογα με το αποτέλεσμα μπορεί να επακολουθήσει ή όχι περαιτέρω χειρουργική θεραπεία. Γενικά όταν η βλάβη είναι μικρή ( <1εκ.) ή δεν ψηλαφιέται ( π.χ. μικροαποτιτανώσεις) η ταχεία βιοψία αποφεύγεται και ο χειρουργός περιμένει τα αποτελέσματα της κανονικής βιοψίας.
Κόβοντας ο χειρουργός τους ιστούς για να πραγματοποιήσει την αφαίρεση της βλάβης, κόβονται και μικρά αγγεία. Για να σταματήσει την αιμορραγία τα καυτηριάζει ( τα καίει) με ειδική λαβίδα που είναι συνδεδεμένη με το ειδικό μηχάνημα (διαθερμία). Τα αγγεία στο μαστό σπάνια είναι τόσο μεγάλα που να χρειάζεται να δεθούν με ράμμα για να σταματήσει η αιμορραγία τους ( απολίνωση αγγείων).
Πολλές φορές, ιδίως όταν η επέμβαση δεν είναι μικρής έκτασης, τοποθετείται μετά την αφαίρεση της βλάβης παροχέτευση. Αυτή μπορεί να είναι είτε ένας ελαστικός σωλήνας που συνδέεται με μία ειδική φιάλη ( κλειστή παροχέτευση), ειτε ένα κομμάτι ελαστικό ( ανοιχτή παροχέτευση ή «κεραμμυδάκι»).
Για την επανένωση του δέρματος (το ράψιμο του) προτιμάται να γίνεται κάποια από τις αισθητικά ανεκτές ραφές ( που αφήνουν λιγότερα σημάδια και φέρνουν σε καλή επαφή το δέρμα).
Η διάρκεια αυτού του είδους των επεμβάσεων είναι σχετικά σύντομη, γι΄αυτό και η ανάνηψη από την γενική νάρκωση είναι σχετικά γρήγορη.
Δεν χρειάζεται η χορήγηση αντιβίωσης.
Η παροχέτευση συνήθως βγαίνει μετά από μία ή μετά από μερικές ημέρες ( κάτι που καθορίζεται με βάση το πόσο αιμορραγικό είναι το τραύμα, δηλ. πόσο αίμα βγαίνει κάθε 24ώρο).
Η αφαίρεση των ραμμάτων γίνεται μετά από 7 – 10 ημέρες. Αν έχουν τοποθετηθεί απορροφήσιμα ράμματα, αυτά δεν αφαιρούνται από το γιατρό, αλλά διαλύονται μόνα τους και απορροφώνται από τον οργανισμό.
Οι πιο συχνές επιπλοκές ( αν και γενικά σπανίζουν) είναι η αιμορραγία, ο σχηματισμός αιματώματος και η φλεγμονή. Η οξεία αιμορραγία που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ιατρικά μέτρα ( ελαστική επίδεση ή έλεγχος του τραύματος στο χειρουργείο) συμβαίνει κατά κανόνα τις πρώτες ώρες μετά την επέμβαση ( όσο η ασθενής νοσηλεύεται στην ΜΗΝ). Αιμορραγία σε δεύτερο χρόνο ( μετά το εξιτήριο και ως αρκετές ημέρες αργότερα από την επέμβαση), που συνήθως οδηγεί στο πρήξιμο του μαστού, στο χρωματισμό του δέρματος και στη δημιουργία αιματώματος ( γεμίσματος με αίμα της κοιλότητας που έγινε η επέμβαση) αντιμετωπίζεται με συντηρητικά μέσα ( τοπικά επιθέματα και αντιφλεγμονώδη). Αν το αιμάτωμα είναι μεγάλο είτε παρακεντείται, είτε διανοίγεται λίγο το τραύμα, για να αφαιρεθεί η ποσότητα του αίματος που έχει μαζευτεί σ’ αυτό. Μετά το τραύμα πρέπει να πιεστεί με κατάλληλη επίδεση.
Η φλεγμονή του τραύματος συμβαίνει μερικές ημέρες μετά το χειρουργείο, συνήθως μετά την 4-5η ημέρα. Μπορεί να εμφανιστεί και πολύ αργότερα. Πρήξιμο της περιοχής, ερυθρότητα, πόνος και αυξημένη τοπικά θερμοκρασία είναι τα σημάδια που υποδηλώνουν φλεγμονή. Χορήγηση αντιβιοτικών, παρακέντηση ή διάνοιξη του τραύματος για να απομακρυνθεί το πύον είναι οι μέθοδοι αντιμετώπισης αυτής της επιπλοκής.
Στην ουσία αυτές οι επιπλοκές είναι εύκολα αντιμετωπίσιμες, αλλά συχνά προκαλούν δυσανάλογη αναστάτωση στις ασθενείς. Γι΄ αυτό και ο γιατρός πρέπει να εξηγεί και να καθοδηγεί τις γυναίκες σωστά και με υπομονή.
Στο σπίτι, τις πρώτες ημέρες, η χειρουργημένη γυναίκα πρέπει να προσέχει:
Με άλλα λόγια οι παραπάνω όροι περιγράφουν την αφαίρεση μίας βλάβης από το μαστό. Οι διαφορετικοί όροι προσδιορίζουν την ευρύτητα με την οποία αυτή αφαιρέθηκε, τα όρια εκτομής της, δηλ. την απόσταση μεταξύ της εξωτερικής περιφέρειας της βλάβης και της τομής που έγινε για την εξαίρεση της ( σ’ όλη την έκταση της, γύρω- γύρω). Αν η βλάβη είναι καλοήθης, π.χ. ένα ινοαδένωμα, ή πρόκειται για βιοψία, τότε αρκεί η αφαίρεση της στα όρια της εξωτερικής περιφέρειας της. Αν όμως η επέμβαση γίνεται για κακοήθεια, πρέπει να αφαιρεθεί η βλάβη μαζί με ένα περίβλημα υγιούς ιστού γύρω απ’ αυτήν, πρακτική που ονομάζεται εξαίρεση «με επαρκή όρια εκτομής».
Το πόσο πάχος πρέπει να έχει ο υγιής ιστός γύρω από τη βλάβη είναι αντικείμενο συζήτησης, ενώ η καταλληλότητα της εκτομής, η «επάρκεια των ορίων», εξαρτάται σ’ ένα βαθμό και από το είδος της κακοήθειας.
Ευρεία εκτομή προσδιορίζει μία απόσταση της περιφέρειας της εκτομής από την περιφέρεια της βλάβης από 1 – 2 εκ. Η τεταρτεκτομή προσδιορίζει αφαίρεση του τεταρτημορίου του μαστού στο οποίο εντοπίζεται η βλάβη ( π.χ. το άνω και έξω τεταρτημόριο). Συχνά για τις ευρείες εκτομές και την τεταρτεκτομή χρησιμοποιείται ο όρος: μερική μαστεκτομή.
Με αυτές τις επεμβάσεις συνήθως δεν παραμορφώνεται το στήθος.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων η ένδειξη τους αφορά την αφαίρεση κάποιου όγκου ( καλοήθους ή κακοήθους). Πραγματοποιούνται ,όμως, και για περιπτώσεις μικροαποτιτανώσεων ή διαταραχών αρχιτεκτονικής. Σπανιότερα η επέμβαση μπορεί να γίνει και για αφαίρεση μίας κύστης.
Συνήθως η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία. Ολοένα, όμως, και πιο συχνά για μικρούς όγκους, που χρειάζονται ογκεκτομή, χρησιμοποιείται η τοπική αναισθησία με ή χωρίς ελαφρά καταστολή.
Όταν η βλάβη δεν ψηλαφιέται ( π.χ. μικροαποτιτανώσεις) είναι καλύτερα η αφαίρεση της να γίνεται με γενική αναισθησία. Συχνά για καλύτερο εντοπισμό της τοποθετείται υπό απεικονιστικό έλεγχο ( δηλ. με τη βοήθεια μαστογράφου ή υπερηχογράφου) συρμάτινος οδηγός ή γίνεται μία ένεση χρωστικής στην περιοχή της βλάβης. Και σ΄ αυτές τις περιπτώσεις αν η πρόσβαση στη βλάβη είναι σχετικά εύκολη, μπορεί η αναισθησία να είναι τοπική. Διαφορετικά είναι προτιμητέα η γενική νάρκωση.
Η τομή στο δέρμα επιδιώκεται να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίσει την πιο εύκολη πρόσβαση στη βλάβη, ν’ αφήσει όσο το δυνατό λεπτότερη ουλή, να μην «τραβήξει» τη θηλή και να μην παραμορφώσει το στήθος ( αφήνοντας π.χ. μία λακκούβα στην περιοχή της επέμβασης).
Μετά την αφαίρεση της βλάβης, και ενώ ο ασθενής παραμένει στη χειρουργική κλίνη, αυτή μπορεί να σταλεί αμέσως στο παθολογοανατομείο και να γίνει ταχεία βιοψία. Ανάλογα με το αποτέλεσμα μπορεί να επακολουθήσει ή όχι περαιτέρω χειρουργική θεραπεία. Γενικά όταν η βλάβη είναι μικρή ( <1εκ.) ή δεν ψηλαφιέται ( π.χ. μικροαποτιτανώσεις) η ταχεία βιοψία αποφεύγεται και ο χειρουργός περιμένει τα αποτελέσματα της κανονικής βιοψίας.
Κόβοντας ο χειρουργός τους ιστούς για να πραγματοποιήσει την αφαίρεση της βλάβης, κόβονται και μικρά αγγεία. Για να σταματήσει την αιμορραγία τα καυτηριάζει ( τα καίει) με ειδική λαβίδα που είναι συνδεδεμένη με το ειδικό μηχάνημα (διαθερμία). Τα αγγεία στο μαστό σπάνια είναι τόσο μεγάλα που να χρειάζεται να δεθούν με ράμμα για να σταματήσει η αιμορραγία τους ( απολίνωση αγγείων).
Πολλές φορές, ιδίως όταν η επέμβαση δεν είναι μικρής έκτασης, τοποθετείται μετά την αφαίρεση της βλάβης παροχέτευση. Αυτή μπορεί να είναι είτε ένας ελαστικός σωλήνας που συνδέεται με μία ειδική φιάλη ( κλειστή παροχέτευση), ειτε ένα κομμάτι ελαστικό ( ανοιχτή παροχέτευση ή «κεραμμυδάκι»).
Για την επανένωση του δέρματος (το ράψιμο του) προτιμάται να γίνεται κάποια από τις αισθητικά ανεκτές ραφές ( που αφήνουν λιγότερα σημάδια και φέρνουν σε καλή επαφή το δέρμα).
Η διάρκεια αυτού του είδους των επεμβάσεων είναι σχετικά σύντομη, γι΄αυτό και η ανάνηψη από την γενική νάρκωση είναι σχετικά γρήγορη.
Δεν χρειάζεται η χορήγηση αντιβίωσης.
Η παροχέτευση συνήθως βγαίνει μετά από μία ή μετά από μερικές ημέρες ( κάτι που καθορίζεται με βάση το πόσο αιμορραγικό είναι το τραύμα, δηλ. πόσο αίμα βγαίνει κάθε 24ώρο).
Η αφαίρεση των ραμμάτων γίνεται μετά από 7 – 10 ημέρες. Αν έχουν τοποθετηθεί απορροφήσιμα ράμματα, αυτά δεν αφαιρούνται από το γιατρό, αλλά διαλύονται μόνα τους και απορροφώνται από τον οργανισμό.
Οι πιο συχνές επιπλοκές ( αν και γενικά σπανίζουν) είναι η αιμορραγία, ο σχηματισμός αιματώματος και η φλεγμονή. Η οξεία αιμορραγία που πρέπει να αντιμετωπιστεί με ιατρικά μέτρα ( ελαστική επίδεση ή έλεγχος του τραύματος στο χειρουργείο) συμβαίνει κατά κανόνα τις πρώτες ώρες μετά την επέμβαση ( όσο η ασθενής νοσηλεύεται στην ΜΗΝ). Αιμορραγία σε δεύτερο χρόνο ( μετά το εξιτήριο και ως αρκετές ημέρες αργότερα από την επέμβαση), που συνήθως οδηγεί στο πρήξιμο του μαστού, στο χρωματισμό του δέρματος και στη δημιουργία αιματώματος ( γεμίσματος με αίμα της κοιλότητας που έγινε η επέμβαση) αντιμετωπίζεται με συντηρητικά μέσα ( τοπικά επιθέματα και αντιφλεγμονώδη). Αν το αιμάτωμα είναι μεγάλο είτε παρακεντείται, είτε διανοίγεται λίγο το τραύμα, για να αφαιρεθεί η ποσότητα του αίματος που έχει μαζευτεί σ’ αυτό. Μετά το τραύμα πρέπει να πιεστεί με κατάλληλη επίδεση.
Η φλεγμονή του τραύματος συμβαίνει μερικές ημέρες μετά το χειρουργείο, συνήθως μετά την 4-5η ημέρα. Μπορεί να εμφανιστεί και πολύ αργότερα. Πρήξιμο της περιοχής, ερυθρότητα, πόνος και αυξημένη τοπικά θερμοκρασία είναι τα σημάδια που υποδηλώνουν φλεγμονή. Χορήγηση αντιβιοτικών, παρακέντηση ή διάνοιξη του τραύματος για να απομακρυνθεί το πύον είναι οι μέθοδοι αντιμετώπισης αυτής της επιπλοκής.
Στην ουσία αυτές οι επιπλοκές είναι εύκολα αντιμετωπίσιμες, αλλά συχνά προκαλούν δυσανάλογη αναστάτωση στις ασθενείς. Γι΄ αυτό και ο γιατρός πρέπει να εξηγεί και να καθοδηγεί τις γυναίκες σωστά και με υπομονή.
Στο σπίτι, τις πρώτες ημέρες, η χειρουργημένη γυναίκα πρέπει να προσέχει:
- να μην κτυπήσει το χειρουργημένο στήθος της ( π.χ. παίρνοντας στην αγκαλιά ένα μικρό παιδί),
- να αποφύγει για λίγες ημέρες να βρέξει το τραύμα. Με τη χρήση ειδικού spay μπορεί να καλυφθεί το τραύμα, χωρίς γάζες, και να κάνει μπάνιο η γυναίκα. Τα τραύμα δεν κάνει να βραχεί τις πρώτες 4-5 ημέρες. Επίσης αν παρουσιάζει σημεία φλεγμονής,
- να φορά συνέχεια σουτιέν ( καλύτερο είναι το αθλητικό), γιατί έτσι στηρίζεται καλύτερα ο μαστός και αποφεύγονται οι κραδασμοί που μπορεί να δημιουργήσουν πόνο και ελαφρώς παχύτερη ουλή.
