Μαστεκτομή ( τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή – απλή μαστεκτομή – υποδόρια μαστεκτομή ή μαστεκτομή διατήρησης δέρματος με ή χωρίς διατήρηση θηλής & θηλαίας άλω).
Μαστεκτομή είναι η επέμβαση με την οποία αφαιρείται όλος ο μαστός και μπορεί να πραγματοποιηθεί με τις εξής παραλλαγές:
1.Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή: είναι η πιο συχνή μορφή μαστεκτομής και γίνεται σε περιπτώσεις μεγάλων διηθητικών καρκίνων του μαστού. Σ’ αυτή την επέμβαση αφαιρείται όλο το στήθος και ένα μεγάλο τμήμα του δέρματος που το καλύπτει ( μαζί με τη θηλή και τη θηλαία άλω), καθώς και οι λεμφαδένες της μασχάλης.
2.Απλή μαστεκτομή: είναι η αφαίρεση μόνο του στήθους, με την ίδια πρακτική όπως στην τροποποιημένη μαστεκτομή, χωρίς, όμως, να γίνει επέμβαση στην μασχάλη. Χρησιμοποιείται κυρίως σε διάχυτα μη διηθητικά καρκινώματα ή σε περιπτώσεις που η επέμβαση δεν γίνεται με σκοπό την ίαση, αλλά για την καθαριότητα της περιοχής , στις περιπτώσεις που έχει αναπτυχθεί τοπικά εκτεταμένος καρκίνος και μία ριζικότερη επέμβαση δεν έχει νόημα ( λόγω ύπαρξης εκτεταμένων μεταστάσεων ή κακής γενικής κατάστασης της ασθενούς). Σ’ αυτήν την τελευταία περίπτωση χρησιμοποιείται ως όρος η μαστεκτομή τουαλέτας, η οποία δεν συνιστάται να πραγματοποιείται σε Μ.Η.Ν. Η απλή μαστεκτομή μπορεί να συνοδευτεί από βιοψία του φρουρού λεμφαδένα σε περιπτώσεις μεγάλου μεγέθους μη διηθητικών καρκινωμάτων.
3.Ριζική μαστεκτομή: Επέμβαση συνήθης στα παλαιότερα χρόνια, τώρα, όμως, γίνεται μόνο σε περιπτώσεις που υπάρχει διήθηση ( επέκταση) του όγκου στους μύες του θώρακος. Μ’ αυτήν την εγχείρηση, εκτός από το μαστό και τους λεμφαδένες της μασχάλης αφαιρούνται και οι μύες του θώρακος. Η επέμβαση είναι αρκετά τραυματική και δεν συνιστάται να γίνεται σε Μ.Η.Ν.
4.Υποδόρια μαστεκτομή – μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος: πρακτικές με τις οποίες αφαιρείται όλος ο μαζικός αδένας με το λίπος που τον περιβάλει, ενώ το δέρμα διατηρείται. Σκοπός της επέμβασης είναι να αφαιρέσει το όργανο, χωρίς να πειράξει το δέρμα, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει πλαστική αποκατάσταση με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η επέμβαση μπορεί να γίνει με διατήρηση ή με αφαίρεση της θηλής και της θηλαίας άλω. Αυτού του είδους οι επεμβάσεις έχουν ένδειξη σε μη διηθητικά ή σε μικρά καρκινώματα. Η επέμβαση μπορεί να συνοδευτεί και από επέμβαση στη μασχάλη, ιδιαίτερα με βιοψία του φρουρού λεμφαδένα. Επειδή αυτού του είδους οι επεμβάσεις συνοδεύονται και από πλαστική ( που δεν αφορά μόνο το χειρουργηθέν στήθος, αλλά και το άλλο) δεν ενδείκνυται για νοσηλεία μίας ημέρας.
1.Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή: είναι η πιο συχνή μορφή μαστεκτομής και γίνεται σε περιπτώσεις μεγάλων διηθητικών καρκίνων του μαστού. Σ’ αυτή την επέμβαση αφαιρείται όλο το στήθος και ένα μεγάλο τμήμα του δέρματος που το καλύπτει ( μαζί με τη θηλή και τη θηλαία άλω), καθώς και οι λεμφαδένες της μασχάλης.
2.Απλή μαστεκτομή: είναι η αφαίρεση μόνο του στήθους, με την ίδια πρακτική όπως στην τροποποιημένη μαστεκτομή, χωρίς, όμως, να γίνει επέμβαση στην μασχάλη. Χρησιμοποιείται κυρίως σε διάχυτα μη διηθητικά καρκινώματα ή σε περιπτώσεις που η επέμβαση δεν γίνεται με σκοπό την ίαση, αλλά για την καθαριότητα της περιοχής , στις περιπτώσεις που έχει αναπτυχθεί τοπικά εκτεταμένος καρκίνος και μία ριζικότερη επέμβαση δεν έχει νόημα ( λόγω ύπαρξης εκτεταμένων μεταστάσεων ή κακής γενικής κατάστασης της ασθενούς). Σ’ αυτήν την τελευταία περίπτωση χρησιμοποιείται ως όρος η μαστεκτομή τουαλέτας, η οποία δεν συνιστάται να πραγματοποιείται σε Μ.Η.Ν. Η απλή μαστεκτομή μπορεί να συνοδευτεί από βιοψία του φρουρού λεμφαδένα σε περιπτώσεις μεγάλου μεγέθους μη διηθητικών καρκινωμάτων.
3.Ριζική μαστεκτομή: Επέμβαση συνήθης στα παλαιότερα χρόνια, τώρα, όμως, γίνεται μόνο σε περιπτώσεις που υπάρχει διήθηση ( επέκταση) του όγκου στους μύες του θώρακος. Μ’ αυτήν την εγχείρηση, εκτός από το μαστό και τους λεμφαδένες της μασχάλης αφαιρούνται και οι μύες του θώρακος. Η επέμβαση είναι αρκετά τραυματική και δεν συνιστάται να γίνεται σε Μ.Η.Ν.
4.Υποδόρια μαστεκτομή – μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος: πρακτικές με τις οποίες αφαιρείται όλος ο μαζικός αδένας με το λίπος που τον περιβάλει, ενώ το δέρμα διατηρείται. Σκοπός της επέμβασης είναι να αφαιρέσει το όργανο, χωρίς να πειράξει το δέρμα, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει πλαστική αποκατάσταση με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η επέμβαση μπορεί να γίνει με διατήρηση ή με αφαίρεση της θηλής και της θηλαίας άλω. Αυτού του είδους οι επεμβάσεις έχουν ένδειξη σε μη διηθητικά ή σε μικρά καρκινώματα. Η επέμβαση μπορεί να συνοδευτεί και από επέμβαση στη μασχάλη, ιδιαίτερα με βιοψία του φρουρού λεμφαδένα. Επειδή αυτού του είδους οι επεμβάσεις συνοδεύονται και από πλαστική ( που δεν αφορά μόνο το χειρουργηθέν στήθος, αλλά και το άλλο) δεν ενδείκνυται για νοσηλεία μίας ημέρας.
Η τεχνική της τροποποιημένης ή της απλής μαστεκτομής περιλαμβάνει την αφαίρεση ενός μεγάλου τμήματος του δέρματος που καλύπτει το μαστό μαζί με όλον τον μαζικό αδένα. Πίσω, η εκτομή φτάνει μέχρι την πρόσθια επιφάνεια των μυών του θώρακος. Στο τέλος της επέμβασης στην περιοχή του στήθους υπάρχει μόνο το δέρμα που καλύπτει τους μύες του θώρακος. Η ουλή της μαστεκτομής είναι είτε οριζόντια, είτε λοξή από τα κάτω και έσω προς τα πάνω και έξω.
Συχνά η τομή επεκτείνεται πιο πλάγια από την περιοχή του μαστού, συνήθως για να διορθωθεί μία διόγκωση που προκαλείται μετά τη μαστεκτομή από το λίπος της περιοχής.
Στην τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή, που είναι το πιο συχνό είδος μαστεκτομής σε καρκίνο, εκτός της αφαίρεσης του μαστού πραγματοποιείται και επέμβαση στη μασχάλη, για αφαίρεση όλων των λεμφαδένων (λεμφαδενικό καθαρισμό) ή την αφαίρεση ενός αριθμού ( 6-10) εξ αυτών (δειγματοληψία). Η επέμβαση στη μασχάλη πραγματοποιείται από την ίδια τομή που έγινε και η μαστεκτομή.
Μετά το τέλος της επέμβασης τοποθετούνται μία παροχέτευση μπροστά, στο θωρακικό τοίχωμα, κάτω από δέρμα, εκεί που ήταν το στήθος, και μία παροχέτευση στην μασχάλη, αν έχει γίνει επέμβαση και σε αυτή την περιοχή.
Συχνά η τομή επεκτείνεται πιο πλάγια από την περιοχή του μαστού, συνήθως για να διορθωθεί μία διόγκωση που προκαλείται μετά τη μαστεκτομή από το λίπος της περιοχής.
Στην τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή, που είναι το πιο συχνό είδος μαστεκτομής σε καρκίνο, εκτός της αφαίρεσης του μαστού πραγματοποιείται και επέμβαση στη μασχάλη, για αφαίρεση όλων των λεμφαδένων (λεμφαδενικό καθαρισμό) ή την αφαίρεση ενός αριθμού ( 6-10) εξ αυτών (δειγματοληψία). Η επέμβαση στη μασχάλη πραγματοποιείται από την ίδια τομή που έγινε και η μαστεκτομή.
Μετά το τέλος της επέμβασης τοποθετούνται μία παροχέτευση μπροστά, στο θωρακικό τοίχωμα, κάτω από δέρμα, εκεί που ήταν το στήθος, και μία παροχέτευση στην μασχάλη, αν έχει γίνει επέμβαση και σε αυτή την περιοχή.
Η επέμβαση της μαστεκτομής και ο λεμφαδενικός καθαρισμός γίνονται με γενική αναισθησία. Τοπική αναισθησία έχει ένδειξη μόνο σε περιπτώσεις που η ασθενής δεν μπορεί να πάρει γενική νάρκωση, λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, αλλά κάτι τέτοιο καθιστά αυτή την πρακτική μη ενδεδειγμένη για Μ.Η.Ν.
Η υποδόρια μαστεκτομή ή η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος, γίνεται με μικρότερες τομές, που είτε αφαιρούν και το σύμπλεγμα θηλής- θηλαίας άλω, είτε όχι. Μέσω των μικρότερων αυτών τομών αφαιρείται όλο το περιεχόμενο του στήθους, διατηρώντας το δέρμα. Στη συνέχεια πραγματοποιείται πλαστική αποκατάσταση του στήθους. Η υποδόρια μαστεκτομή επειδή διαρκεί περισσότερο και μπορεί να είναι πιο εργώδης, δεν ενδείκνυται για μονοήμερη νοσηλεία.
Τέλος, τα τελευταία χρόνια έχουν βρει ευρύτερη εφαρμογή και μια σειρά από επεμβάσεις που προσδιορίζονται με τον όρο ογκοπλαστικές. Αυτές συνιστούν ένα είδος σύνθεσης ογκολογικής χειρουργικής με τεχνικές πλαστικής χειρουργικής και οι οποίες έχουν στόχο να δώσουν όσο το δυνατόν πιο καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Αν αυτές δεν είναι μεγάλης έκτασης μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ΜΗΝ. Αν, όμως, απαιτούν κρημνούς και επέμβαση στο υγιές στήθος ( π.χ. σμίκρυνση ή ανόρθωση του) τότε αυτές δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν σε Μ.Η.Ν.
Η υποδόρια μαστεκτομή ή η μαστεκτομή με διατήρηση του δέρματος, γίνεται με μικρότερες τομές, που είτε αφαιρούν και το σύμπλεγμα θηλής- θηλαίας άλω, είτε όχι. Μέσω των μικρότερων αυτών τομών αφαιρείται όλο το περιεχόμενο του στήθους, διατηρώντας το δέρμα. Στη συνέχεια πραγματοποιείται πλαστική αποκατάσταση του στήθους. Η υποδόρια μαστεκτομή επειδή διαρκεί περισσότερο και μπορεί να είναι πιο εργώδης, δεν ενδείκνυται για μονοήμερη νοσηλεία.
Τέλος, τα τελευταία χρόνια έχουν βρει ευρύτερη εφαρμογή και μια σειρά από επεμβάσεις που προσδιορίζονται με τον όρο ογκοπλαστικές. Αυτές συνιστούν ένα είδος σύνθεσης ογκολογικής χειρουργικής με τεχνικές πλαστικής χειρουργικής και οι οποίες έχουν στόχο να δώσουν όσο το δυνατόν πιο καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Αν αυτές δεν είναι μεγάλης έκτασης μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ΜΗΝ. Αν, όμως, απαιτούν κρημνούς και επέμβαση στο υγιές στήθος ( π.χ. σμίκρυνση ή ανόρθωση του) τότε αυτές δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν σε Μ.Η.Ν.
Ανάρρωση στο θάλαμο
Μετά το χειρουργείο, η ασθενής αναρρώνει σχετικά γρήγορα στο θάλαμο νοσηλείας. Η πιο συνηθισμένη από τις επιπλοκές ( αλλά όχι συχνή) μετά από μία μαστεκτομή είναι η αιμορραγία. Αυτή γίνεται αντιληπτή είτε από την ποσότητα αίματος που συγκεντρώνεται στις παροχετεύσεις, είτε από πρήξιμο του τραύματος. Συχνά σταματά με την πίεση ( με την εφαρμογή ελαστικής περίδεσης). Αν η αιμορραγία δεν σταματήσει, η ασθενής επανεισάγεται στο χειρουργείο για να ελεγχθεί πιο αγγείο αιμορραγεί και να το καυτηριάσει ή να το απολινώσει ( δέσει) ο χειρουργός και έτσι να σταματήσει την αιμορραγία. Εκτός του ότι κάτι τέτοιο είναι σπάνιο να συμβεί, δεν συνιστά επικίνδυνη κατάσταση για την ασθενή. ( Συχνά η ασθενής και οι συγγενείς της ανησυχούν πολύ, θεωρώντας την επιστροφή στο χειρουργείο ως κάτι πολύ σοβαρό).
Ο πόνος μετά την επέμβαση μπορεί να ελεγχθεί ικανοποιητικά. Συχνά μέσα στο χειρουργείο, λίγο πριν αρχίσει η ραφή του τραύματος, χορηγείται στην περιοχή της μασχάλης τοπικό αναισθητικό με μακρά διάρκεια δράσης, πρακτική που εξασφαλίζει αναλγησία της περιοχής για πολλές ώρες. Επίσης, στην ασθενή χορηγούνται κατάλληλα παυσίπονα, όταν και αν χρειαστούν.
Οι οροί απομακρύνονται λίγες ώρες μετά την επιστροφή στο θάλαμο και η ασθενής μπορεί να φάει ελαφρύ βραδινό.
Επίσης, λίγες ώρες μετά το τέλος της επέμβασης ( και σύμφωνα με τις οδηγίες του αναισθησιολόγου) η ασθενής μπορεί να σηκωθεί και να περπατήσει, έχοντας δίπλα της κάποιον να τη συνοδεύει.
Ο πόνος μετά την επέμβαση μπορεί να ελεγχθεί ικανοποιητικά. Συχνά μέσα στο χειρουργείο, λίγο πριν αρχίσει η ραφή του τραύματος, χορηγείται στην περιοχή της μασχάλης τοπικό αναισθητικό με μακρά διάρκεια δράσης, πρακτική που εξασφαλίζει αναλγησία της περιοχής για πολλές ώρες. Επίσης, στην ασθενή χορηγούνται κατάλληλα παυσίπονα, όταν και αν χρειαστούν.
Οι οροί απομακρύνονται λίγες ώρες μετά την επιστροφή στο θάλαμο και η ασθενής μπορεί να φάει ελαφρύ βραδινό.
Επίσης, λίγες ώρες μετά το τέλος της επέμβασης ( και σύμφωνα με τις οδηγίες του αναισθησιολόγου) η ασθενής μπορεί να σηκωθεί και να περπατήσει, έχοντας δίπλα της κάποιον να τη συνοδεύει.
Στο σπίτι
Για την ανάρρωση στο σπίτι ισχύουν οι γενικές οδηγίες, με την υπενθύμιση στην ασθενή: α) να φορά το σουτιέν της για όσο καιρό δεν έχουν ακόμα αφαιρεθεί τα ράμματα, β) να ελέγχει την ποσότητα των υγρών που μαζεύονται στις παροχετεύσεις ( όσες ημέρες αυτές παραμένουν) και γ) να αποφύγει κτυπήματα ή ταρακουνήματα στο στήθος.
Οι παροχετεύσεις απομακρύνονται συνήθως τη δεύτερη έως και την 5η ημέρα. Καμιά φορά, όταν συνεχίζουν να συλλέγουν περισσότερο από 50 κ.εκ υγρού κάθε ημέρα, μπορεί να παραμείνουν για περισσότερο χρονικό διάστημα.
Συχνά ένα ποσοστό ασθενών ( περίπου 1 στις 5) θα εμφανίσει ένα πρήξιμο είτε στην περιοχή της ουλής στο θώρακα είτε στη μασχάλη, που οφείλεται στη συλλογή αιματηρού ή ορώδους ή ορο-αιματηρού υγρού, μετά την απομάκρυνση των παροχετεύσεων. Αυτό συμβαίνει συχνότερα σε πιο εκτεταμένες επεμβάσεις.
Η αντιμετώπιση του, αν είναι μεγάλο το πρήξιμο είναι η παρακέντηση και αναρρόφηση του περιεχομένου του σε μία σύριγγα. Αυτό επαναλαμβάνεται όσες φορές χρειαστεί ( συνήθως έως 4-5 φορές). Αν το υγρό είναι πολύ μπορέι αντί της παρακέντησης, να τοποθετηθεί ( χωρίς επέμβαση) μία νέα παροχέτευση που με τη συνεχή αναρρόφηση θα επιτρέψει μα παραμείνει στεγνή η κοιλότητα της επέμβασης, να κολλήσουν τα τοιχώματα της και να σταματήσει να μαζεύεται υγρό.
Η φλεγμονή του τραύματος, μια σχετικά σπάνια επιπλοκή, εμφανίζεται συνήθως μετά την 4η ημέρα από το χειρουργείο. Μπορεί να εμφανιστεί και μετά από μερικές εβδομάδες. Εκδηλώνεται με πρήξιμο, ερυθρότητα, αυξημένη θερμοκρασία και εντεινόμενο πόνο σε μία μικρή ή μεγαλύτερη περιοχή γύρω από την τομή της μαστεκτομής. Αν εμφανιστούν τέτοια συμπτώματα, η ασθενής πρέπει να επισκεφθεί το χειρουργό της, για να λάβει την κατάλληλη αγωγή.
Σπανιότατες επιπλοκές, όπως αυτές του τραυματισμού μεγάλου νεύρου, γίνονται αντιληπτές από το γιατρό κατά την επανεξέταση της ασθενούς.
Η έλλειψη αισθητικότητας στην έσω πλευρά του βραχίονα, μετά από επέμβαση στη μασχάλη είναι κάτι το αναμενόμενο. Διαρκεί για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα και συχνά εξαφανίζεται πλήρως.
Συνήθως, η ασθενής μετά από μαστεκτομή απέχει από την εργασία της για περίπου ένα μήνα ( Ενώ αν πρόκειται να ακολουθήσουν και άλλες θεραπείες, η αποχή επιμηκύνεται). Η ασθενής μπορεί να οδηγήσει αυτοκίνητο, με προσοχή για να μη γίνουν απότομες κινήσεις, μετά την 5η ημέρα από το χειρουργείο.
Οι παροχετεύσεις απομακρύνονται συνήθως τη δεύτερη έως και την 5η ημέρα. Καμιά φορά, όταν συνεχίζουν να συλλέγουν περισσότερο από 50 κ.εκ υγρού κάθε ημέρα, μπορεί να παραμείνουν για περισσότερο χρονικό διάστημα.
Συχνά ένα ποσοστό ασθενών ( περίπου 1 στις 5) θα εμφανίσει ένα πρήξιμο είτε στην περιοχή της ουλής στο θώρακα είτε στη μασχάλη, που οφείλεται στη συλλογή αιματηρού ή ορώδους ή ορο-αιματηρού υγρού, μετά την απομάκρυνση των παροχετεύσεων. Αυτό συμβαίνει συχνότερα σε πιο εκτεταμένες επεμβάσεις.
Η αντιμετώπιση του, αν είναι μεγάλο το πρήξιμο είναι η παρακέντηση και αναρρόφηση του περιεχομένου του σε μία σύριγγα. Αυτό επαναλαμβάνεται όσες φορές χρειαστεί ( συνήθως έως 4-5 φορές). Αν το υγρό είναι πολύ μπορέι αντί της παρακέντησης, να τοποθετηθεί ( χωρίς επέμβαση) μία νέα παροχέτευση που με τη συνεχή αναρρόφηση θα επιτρέψει μα παραμείνει στεγνή η κοιλότητα της επέμβασης, να κολλήσουν τα τοιχώματα της και να σταματήσει να μαζεύεται υγρό.
Η φλεγμονή του τραύματος, μια σχετικά σπάνια επιπλοκή, εμφανίζεται συνήθως μετά την 4η ημέρα από το χειρουργείο. Μπορεί να εμφανιστεί και μετά από μερικές εβδομάδες. Εκδηλώνεται με πρήξιμο, ερυθρότητα, αυξημένη θερμοκρασία και εντεινόμενο πόνο σε μία μικρή ή μεγαλύτερη περιοχή γύρω από την τομή της μαστεκτομής. Αν εμφανιστούν τέτοια συμπτώματα, η ασθενής πρέπει να επισκεφθεί το χειρουργό της, για να λάβει την κατάλληλη αγωγή.
Σπανιότατες επιπλοκές, όπως αυτές του τραυματισμού μεγάλου νεύρου, γίνονται αντιληπτές από το γιατρό κατά την επανεξέταση της ασθενούς.
Η έλλειψη αισθητικότητας στην έσω πλευρά του βραχίονα, μετά από επέμβαση στη μασχάλη είναι κάτι το αναμενόμενο. Διαρκεί για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα και συχνά εξαφανίζεται πλήρως.
Συνήθως, η ασθενής μετά από μαστεκτομή απέχει από την εργασία της για περίπου ένα μήνα ( Ενώ αν πρόκειται να ακολουθήσουν και άλλες θεραπείες, η αποχή επιμηκύνεται). Η ασθενής μπορεί να οδηγήσει αυτοκίνητο, με προσοχή για να μη γίνουν απότομες κινήσεις, μετά την 5η ημέρα από το χειρουργείο.
