Ο έλεγχος των λοιμώξεων

Εικ1 : Χρήση αποστειρωμένων εργαλείων

Εικ 2: καθαρισμός δέρματος με αντισηπτικό.

Εικ 3: Κάλυψη σώματος με αποστειρωμένα οθώνια.

Εικ 4: Πλύσιμο χεριών με αντισηπτικό διάλυμα.

Εικ 5: Ειδική αποστειρωμένη στολή, καπέλο και μάσκα.

Εικ6: Μολυσμένα υλικά απομακρύνονται με ειδικό τρόπο

Ένα σημαντικό κεφάλαιο στη χειρουργική είναι η προστασία των ασθενών από τις λοιμώξεις, ιδιαίτερα απ’ αυτές που μπορούν να συμβούν στο χειρουργικό τραύμα. Γι’ αυτό το σκοπό λαμβάνονται μία σειρά από ειδικά μέτρα και προφυλάξειw που τηρούνται με απόλυτη επιμέλεια απ' όλους,  όπως:  
1. η αποστείρωση των εργαλείων και του εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί κατά την επέμβαση. Οτιδήποτε μπορεί να έρθει σε επαφή με το χειρουργικό τραύμα πρέπει να είναι αποστειρωμένο ( π.χ. εργαλεία, ράμματα, ρούχα που φορά ο χειρουργός, σκεπάσματα που καλύπτουν τον ασθενή κ.ο.κ.) ( Εικ 1)




2. ο καλός καθαρισμός του δέρματος του ασθενούς. Εκτιμάται ότι περισσότερο από το 50% των λοιμώξεων που αναπτύσσονται στα τραύματα προκαλούνται από βακτήρια που βρίσκονται στο δέρμα.
Πριν την επέμβαση, οι χειρουργοί καθαρίζουν μία ευρεία περιοχή γύρω από το δέρμα με ισχυρά αντισηπτικά, όπως με διάλυμα βάμματος ιωδίου ή χλωρεξιδίνη. Ορισμένοι χρησιμοποιούν και αιθυλική αλκοολή ( οινόπνευμα)
Επίσης οι τρίχες της περιοχής του δέρματος όπου θα γίνει η τομή συχνά είναι καλύτερο να έχουν απομακρυνθεί με ξύρισμα. Η ποσότητά των μικροβίων που βρίσκονται στο δέρμα μπορεί να ελαττωθεί αν ο ασθενής κάνει ολόσωμο μπάνιο το πρωί πριν από τη εγχείρηση με μια αντισηπτική ουσία. (Εικ 2)



3. για να μειωθεί η πιθανότητα να βρεθεί μικρόβιο μέσα στο ανοιγμένο τραύμα, όλο το σώμα του ασθενούς καλύπτεται πριν ξεκινήσει η επέμβαση με αποστειρωμένα οθόνια (σεντόνια) έτσι ώστε η οποιαδήποτε επαφή των χειρουργών με το σώμα του ασθενούς να γίνεται με αποστειρωμένο περιβάλλον. (Εικ 3)









4. η ειδική προετοιμασία της χειρουργικής ομάδας ( περιλαμβανομένης και της εργαλειοδότριας). Πιο αναλυτικά η προετοιμασία αφορά : α) το πλύσιμο των χεριών των χειρουργών με ειδικά αντισηπτικά ( Εικ 4) . Στη συνέχεια φορούν ειδικό ένδυμα –ειδική στολή και αποστειρωμένα γάντια και μετά μπορεί να ξεκινήσει  επέμβαση,  β) όλοι όσοι έχουν πρόσβαση στη χειρουργική αίθουσα ( γιατροί , νοσηλευτές κ.λ.π.) φορούν ειδικά προστατευτικά των μαλλιών καπελάκια και μάσκες που καλύπτουν το στόμα και τη μύτη έτσι ώστε να μην εκπέμπονται μικρόβια κατά τις ομιλίες τους και εγκαθίστανται στα σημεία του σώματος που γίνεται η επέμβαση. (Εικ 5)

5. συχνά μπορούν να χορηγηθούν αντιβιοτικά ενδοφλεβίως, αν με τους χειρισμούς των χειρουργών κατά την επέμβαση υπάρχει κίνδυνος διασποράς μικροβίων στο τραύμα. Η διεγχειρητική χορήγηση αντιβιοτικών αποτελεί καλύτερη μέθοδο προφύλαξης, από τη χορήγηση τους μετά το τέλος της επέμβασης. 

6. στους αποστειρωμένους χώρους του χειρουργείου όλοι κυκλοφορούν με ειδικά υποδήματα, που δεν μεταφέρονται εκτός των χειρουργείων ( και καθαρίζονται καθημερινά). 

7. μετά από κάθε επέμβαση, η χειρουργική κλίνη και ο χώρος γύρω απ’ αυτήν καθαρίζονται επιμελώς με ειδικά απορρυπαντικά, τα δε σεντόνια που χρησιμοποιήθηκαν μαζεύονται σε ειδικούς σάκους και αποστέλλονται καθαρισμό και αποστείρωση. Οι τοίχοι των χειρουργείων καθαρίζονται, επίσης, τακτικά με αντισηπτικά, γι΄ αυτό και συνήθως οι επιφάνειες τους είναι καλυμμένες με λείο και ανθεκτικό υλικό ( π.χ. πλακάκια)

Σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων ( επιρρεπείς σε λοιμώξεις) όπως είναι οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς, οι πάσχοντες από σακχ. διαβήτη, οι παχύσαρκοι κ.λ.π. χρειάζεται ειδική προετοιμασία και προσοχή. Σε αυτούς τους ασθενείς η χορήγηση αντιβιοτικών είναι μία λογική επιλογή ( κάτι που δεν ισχύει για τις περιπτώσεις άλλων ασθενών με καθαρά τραύματα).

Από την άλλη, άν ο ασθενής είναι φορέας HIV, ηπατίτιδας Β ή C, τότε λαμβάνονται ειδικά μέτρα προστασίας του προσωπικού, το οποίο για αυτό το σκοπό φορά διπλά γάντια και προστατεύει τα μάτια με γυαλιά. Συνιστάται δε σε τέτοιες περιπτώσεις ο χειρουργός να είναι από τους έμπειρους και να αποφεύγονται επικίνδυνοι χειρισμοί που μπορούν να τρυπήσουν τα δάκτυλα όσων συμμετέχουν στην επέμβαση. Ασθενείς με τέτοια προβλήματα, χειρουργούνται συνήθως τελευταίοι, γιατί μετά από την επέμβαση πρέπει να ακολουθηθεί μία χρονοβόρα διαδικασία καθαρισμού των εργαλείων και όλων των μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν (Εικ 6).