Οι χειρουργικές επεμβάσεις στο μεγαλύτερο μέρος του προηγούμενου αιώνα συνοδεύονταν από πολυήμερη νοσηλεία.
Η κατ' οίκον ανάρρωση, που παλαιότερα γινόταν λόγω ανεπάρκειας γνώσεων και δυνατοτήτων, ανακτά σήμερα την αξία της ως αποτέλεσμα των καλύτερων γνώσεων και δυνατοτήτων φροντίδας |
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ
Αν και ο όρος ημερήσια νοσηλεία αναδείχθηκε και έγινε γνωστός τις τελευταίες δεκαετίες, η πρακτική της είναι πολύ παλιά.
Για αιώνες οι χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνταν είτε στα σπίτια των πασχόντων, είτε στα πεδία πολεμικών συγκρούσεων, είτε στα ιατρεία. Αυτό ισχύει και μετά την εμφάνιση των πρώτων νοσοκομείων ( όπου λειτουργούσαν ως κέντρα περιθάλψεως απόρων και ταξιδιωτών). Ακόμα και στα πρώτα χρόνια από την εφεύρεση της αναισθησίας, οι μεγάλες επεμβάσεις σε εύπορα άτομα, εξακολουθούσαν να γίνονται στα σπίτια τους. Όμως, οι συνεχείς μεγάλες βελτιώσεις της ιατρικής, ιδιαίτερα στους τομείς της αναισθησίας και της εγχειρητικής, επέτρεψαν τη διενέργεια ολοένα και πιο περίπλοκων επεμβάσεων, που βέβαια με τη σειρά τους είχαν ανάγκη από ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένου προσωπικού και από περίπλοκες και τεχνολογικά προηγμένες ιατρικές συσκευές, που μόνο σ’ ένα σύγχρονο νοσοκομείο μπορούσαν να είναι διαθέσιμα. Έτσι, οι χειρουργοί συνέρευσαν στα νοσοκομεία, όπου εκεί μπορούσαν να ασκήσουν όλες τις δραστηριότητες τους και επομένως δεν είναι παράξενο που από τις αρχές του τελευταίου αιώνα, η χειρουργική θεραπεία ταυτίστηκε με τη νοσοκομειακή πρακτική και τη μακροχρόνια νοσηλεία.
Για αιώνες οι χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνταν είτε στα σπίτια των πασχόντων, είτε στα πεδία πολεμικών συγκρούσεων, είτε στα ιατρεία. Αυτό ισχύει και μετά την εμφάνιση των πρώτων νοσοκομείων ( όπου λειτουργούσαν ως κέντρα περιθάλψεως απόρων και ταξιδιωτών). Ακόμα και στα πρώτα χρόνια από την εφεύρεση της αναισθησίας, οι μεγάλες επεμβάσεις σε εύπορα άτομα, εξακολουθούσαν να γίνονται στα σπίτια τους. Όμως, οι συνεχείς μεγάλες βελτιώσεις της ιατρικής, ιδιαίτερα στους τομείς της αναισθησίας και της εγχειρητικής, επέτρεψαν τη διενέργεια ολοένα και πιο περίπλοκων επεμβάσεων, που βέβαια με τη σειρά τους είχαν ανάγκη από ένα ευρύ φάσμα εξειδικευμένου προσωπικού και από περίπλοκες και τεχνολογικά προηγμένες ιατρικές συσκευές, που μόνο σ’ ένα σύγχρονο νοσοκομείο μπορούσαν να είναι διαθέσιμα. Έτσι, οι χειρουργοί συνέρευσαν στα νοσοκομεία, όπου εκεί μπορούσαν να ασκήσουν όλες τις δραστηριότητες τους και επομένως δεν είναι παράξενο που από τις αρχές του τελευταίου αιώνα, η χειρουργική θεραπεία ταυτίστηκε με τη νοσοκομειακή πρακτική και τη μακροχρόνια νοσηλεία.
Οι χειρουργοί παίδων στην πρωτοπορία.
Ένα ιδιαίτερο κομμάτι των χειρουργικών ασθενών είναι τα παιδιά. Η απομάκρυνση από τον οικείο χώρο τους και η επώδυνη εμπειρία τους στα νοσοκομεία, λόγω της επεμβάσεως αλλά και των άλλων πρακτικών σε αυτό τον χώρο, προκάλεσε το σκεπτικισμό των χειρούργων παίδων, έτσι που στις αρχές του 20ου αιώνα, ένας παιδοχειρουργός, ο James Nicoll, πήρε την πρωτοβουλία να χειρουργεί τα παιδιά στο νοσοκομείο της Γλασκώβης και να τους δίνει εξιτήριο την ίδια ημέρα του χειρουργείου. Η πρακτική του στέφθηκε με επιτυχία, αφού τα αποτελέσματα που παρουσίασε ήταν πολύ καλά και τα παιδιά και οι γονείς περισσότερο ικανοποιημένοι. Αυτή η πρωτοβουλία, που την ακολούθησαν και άλλοι συνάδελφοι του, αποτελεί την αφετηρία της χειρουργικής ημερήσιας νοσηλείας στη σύγχρονη εποχή.
Πρόοδοι στην αναισθησιολογία, στη χειρουργική και στην οργάνωση έδωσαν την ώθηση.
Ένας δεύτερος σταθμός, που στη συνέχεια σε συνδυασμό με τις ιατρικές εξελίξεις και τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες, έδωσε την απαραίτητη ώθηση για την ανάπτυξη της χειρουργικής ημερήσιας νοσηλείας, σημειώνεται το 1961 όταν δημιουργήθηκε η πρώτη σύγχρονη υπηρεσία υγείας για να εκτελούνται επεμβάσεις σε εξωτερικούς ασθενείς στο Μίτσιγκαν των ΗΠΑ. Αυτή την πρακτική υιοθέτησαν και άλλα δύο μεγάλα ιατρικά κέντρα, στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (Λος Άντζελες) και στο Φοίνικα στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Τα αποτελέσματα τους ήταν πολύ καλά, και αυτό οδήγησε στην υιοθέτηση της συγκεκριμένης πρακτικής και από άλλα νοσοκομεία, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και σε άλλες χώρες.
Το 1972 η ασφάλεια της χορήγησης ενδοτραχειακής αναισθησίας σε ασθενείς που υπεβλήθηκαν σε επεμβάσεις με νοσηλεία μίας ημέρας κατοχυρώνεται, με την παρουσίαση των σχετικών αποτελεσμάτων σε χιλιάδες ασθενείς. Έκτοτε η διάδοση και ανάπτυξη της ημερήσιας νοσηλείας ήταν ορμητική. Στις ημέρες μας περισσότερες από τις μισές από τις προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις σε χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Μεγ. Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, πραγματοποιούνται πλέον σ’ αυτό το πλαίσιο.
Το 1972 η ασφάλεια της χορήγησης ενδοτραχειακής αναισθησίας σε ασθενείς που υπεβλήθηκαν σε επεμβάσεις με νοσηλεία μίας ημέρας κατοχυρώνεται, με την παρουσίαση των σχετικών αποτελεσμάτων σε χιλιάδες ασθενείς. Έκτοτε η διάδοση και ανάπτυξη της ημερήσιας νοσηλείας ήταν ορμητική. Στις ημέρες μας περισσότερες από τις μισές από τις προγραμματισμένες χειρουργικές επεμβάσεις σε χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Μεγ. Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία, πραγματοποιούνται πλέον σ’ αυτό το πλαίσιο.
Καθιέρωση της χειρουργικής ημερήσιας νοσηλείας ανά τον κόσμο.
Το 1965 ιδρύεται η Διεθνής Εταιρεία για την μονοήμερη χειρουργική ( Η International Association for Ambulatory Surgery), δείγμα της ευρείας διάδοσης της και προσπάθεια ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών σε διεθνές επίπεδο.
Στο μέλλον ο αριθμός των επεμβάσεων που θα μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς να υπάρχει ανάγκη για πολυήμερη παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο υπολογίζεται να αυξηθεί, εξαιτίας των βελτιώσεων που σημειώνονται στους τομείς της αναισθησίας και της εγχειρητικής.
Ενδεικτικά μπορεί ν’ αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των υπευθύνων του Αγγλικού Ε.Σ.Υ. οι εγχειρήσεις που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της μίας ημέρας νοσηλείας είναι δυνατό να φτάσουν το 75% όλων όσων διεξάγονται σ’ αυτή τη χώρα κάθε χρόνο. Το ίδιο αισιόδοξο είναι και το Βασιλικό Κολέγιο Χειρουργών της ίδιας χώρας, το οποίο προσδιορίζει το αντίστοιχο ποσοστό να ξεπερνά το 50% ( με την επισήμανση, βεβαίως, ότι τα ποσοστά θα ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του χειρουργείου).
Έτσι, γενικεύοντας τις σύγχρονες τάσεις μπορούμε να αναφέρουμε ότι οι επεμβάσεις που μέχρι λίγο καιρό χρειαζόντουσαν πολυήμερη νοσηλεία και μεγάλες τομές λιγοστεύουν. Η χορήγηση αναισθησίας που απαιτούσε χρόνο μέχρι την πλήρη ανάνηψη των ασθενών, που διαρκούσε πολλές ώρες ή και μέρες, έχει πλέον γίνει παρελθόν, καθώς τα νέα φάρμακα των ναρκώσεων και οι νέες τεχνικές συνοδεύονται από ταχύτερη και ευκολότερη ανάνηψη.
Αν τα παραπάνω συνδυαστούν με την ανάγκη εξορθολογισμού των οικονομικών δαπανών και της καλύτερης αντιμετώπισης του ασθενούς οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η χειρουργική με νοσηλεία μίας ημέρας έχει σε όλες τις χώρες λαμπρό μέλλον.
Στο μέλλον ο αριθμός των επεμβάσεων που θα μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς να υπάρχει ανάγκη για πολυήμερη παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο υπολογίζεται να αυξηθεί, εξαιτίας των βελτιώσεων που σημειώνονται στους τομείς της αναισθησίας και της εγχειρητικής.
Ενδεικτικά μπορεί ν’ αναφερθεί ότι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των υπευθύνων του Αγγλικού Ε.Σ.Υ. οι εγχειρήσεις που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα της μίας ημέρας νοσηλείας είναι δυνατό να φτάσουν το 75% όλων όσων διεξάγονται σ’ αυτή τη χώρα κάθε χρόνο. Το ίδιο αισιόδοξο είναι και το Βασιλικό Κολέγιο Χειρουργών της ίδιας χώρας, το οποίο προσδιορίζει το αντίστοιχο ποσοστό να ξεπερνά το 50% ( με την επισήμανση, βεβαίως, ότι τα ποσοστά θα ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του χειρουργείου).
Έτσι, γενικεύοντας τις σύγχρονες τάσεις μπορούμε να αναφέρουμε ότι οι επεμβάσεις που μέχρι λίγο καιρό χρειαζόντουσαν πολυήμερη νοσηλεία και μεγάλες τομές λιγοστεύουν. Η χορήγηση αναισθησίας που απαιτούσε χρόνο μέχρι την πλήρη ανάνηψη των ασθενών, που διαρκούσε πολλές ώρες ή και μέρες, έχει πλέον γίνει παρελθόν, καθώς τα νέα φάρμακα των ναρκώσεων και οι νέες τεχνικές συνοδεύονται από ταχύτερη και ευκολότερη ανάνηψη.
Αν τα παραπάνω συνδυαστούν με την ανάγκη εξορθολογισμού των οικονομικών δαπανών και της καλύτερης αντιμετώπισης του ασθενούς οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η χειρουργική με νοσηλεία μίας ημέρας έχει σε όλες τις χώρες λαμπρό μέλλον.